Wat je nou eigenlijk erft van je ouders en familie weet niet iedereen. Is goed piano kunnen spelen erfelijk en is de kwalitiet van de melk van een koe erfelijk?

Bij piano spelen heb je wel musicale aanleg nodig en die erf je. Maar je omgeving en milieu spelen een belangrijke rol, dus dit is voor een deel erfelijk. En van de kwalitiet van de melk van de koe dat het wel erfelijk was. Maar dat bleek niet zo. Als een goede melkkoe een kalf krijgt en deze krijgt niet goed te eten en ook niet het juiste eten dan word het nooit een goede melkkoe. De vraag of kanker erfelijk is word vaak gesteld. Vaak word gezegt dat dit wel zo is, maar dit is maar voor de helft waar. Niet alle soorten kanker zijn erfelijk. Vooral borstkanker en eierstokkanker zijn erfelijk. Maar lymfeklierkanker is dan weer niet erfelijk.

kleurenblindheid

De erfelijkheid is niet altijd direct zichtbaar in de volgende generatie. Bijvoorbeeld kleurenblindheid. Niet een van de vrouwen in deze familie is kleuren blind. Het allel voor kleurenblindheid ligt op het X-chromosoom. Dit heet een recessief X-chromosomaal allel. Dit word aangegeven als Xb. Dit is het recessieve allel b op het X-chromosoom. Het allel voor normaal kleuren zien is dan XB. De hoofdletter B is dus normaal kleuren kunnen zien en een kleine b staat voor kleurenblindheid. Een man heeft een X en een Y-chromosoom. Het Y-chromosoom bevat niet zoveel genen. Een recessief allel op het X-chromosoom komt bij mannen dan ook altijd tot uiting. Dit komt doordat mannen voor de X-chromosomale genen maar een allel hebben. Een andere eigenschap die door X-chromosomaal overerven doorgegeven wordt is bijvoorbeeld hemofilie ook wel bloederziekte genoemd. Ook dit komt dus veel vaker bij mannen voor dan bij vrouwen.

Een vader kan nooit zijn x-chomosomale allel voor kleurenblindheid of een andere ziekte/aandoening doorgeven aan zijn zoon. Het X-chromosoom komt namelijk altijd van de moeder. (Zie tabel op bladzijde 4)

Hoe het zit leggen we uit door middel van een voorbeeld van een echtpaar dat een meisje krijgt en ook van een echtpaar dat een jongen krijgt.

Stel de moeder is kleurenblind. Zij krijgt een kind met haar man die niet kleurenblind is.

Meisje:

De ouders geven allebei een x-chromosoom door. De moeder geeft een recessief X-chromosoom met kleurenblindheid door, maar vader geeft een dominanter chromosoom door, namelijk het wel zien van kleuren. Dus de dochter kan wel kleuren zien, maar is wel dragen van kleurenblindheid

Jongen:

Als zij een jongen krijgen geeft de man een Y door, dus geen allel voor het wel of niet zien van kleuren. De zoon zal kleurenblind zijn, door het resessieve allel van de moeder.

Als de dochter van dit echtpaar een man  heeft die niet kleurenblind is en zij een zoon zou krijgen zou hij 50% kans hebben om kleurenblind te zijn. Als de dochter een meisje krijgt heeft zij 50% om een drager te worden.

Stel dat de man van de dochter wel kleurenblind is, dan blijft het voor een zoon gelijk, hij heeft 50% kans op kleurenblindheid maar als dan een meisje krijgen, is deze altijd drager ( recessieve allel van de vader) en heeft ze ook 50% kans om kleuren blind te zijn.

Dyslexie

Een op de 10 tot 20 mensen heeft dyslexie². Ook op stad en esch zie je dit vaak. Er is veel onderzoek gedaan naar de erfelijkheid van dyslexie. Finse onderzoekers hebben dan ook een gen gevonden dat betrokken is bij leesblindheid. Ook hadden zij aanwijzingen dat dit in sommige families veel voorkomt. Deze onderzoekers hebben twintig families bestudeert  waarin veel dyslexie voorkomt. Op grond van genetische onderzoeken komen de wetenschappers tot de conclusie dat 2 typen veranderingen in het gen een ieder geval een rol spelen bij leesblindheid. Hoe groot deze rol is, is nog helemaal niet  duidelijk. En er zijn waarschijnlijk nog meer genen betrokken bij deze “aandoening”. Dus of dyslexie erfelijk is, is nog niet zeker, daar wordt nog steeds onderzoek naar gedaan.